कुंदन शाहसारखा संवेदनशील दिग्दर्शकानं हा प्रेमत्रिकोणाचा विसविशीत, घिसापिटा पसारा का मांडला असावा? उत्तरार्धात या प्रश्नाचं उत्तर मिळतं... अगदी खणखणीत नसलं, तरी माफक समाधानकारक.
मात्र, इतका जालिम जमालगोटा आपल्या समाजाच्या थेट पचनी पडणं कठीण आहे, हे लक्षात घेऊन की काय, कथा- पटकथालेखिका हनी इराणी आणि दिग्दर्शक कुंदन शाह यांनी हा डोस कौटुंबिक, भावुक आणि प्रसंगी बटबटीत नाटय़ाच्या साखरगोळीतून देण्याची चलाखी केली आहे... बहुधा महिला प्रेक्षकवर्ग डोळ्यांसमोर ठेवून. बायकांनी हा सिनेमा पाहावा आणि एकमेकींना नायिकेबद्दल `काय बाई (आहे ही म्हणून) सांगू', असं कौतुकानं सांगावं, अशी साधारण मांडणी दिसते.
कॉलेजात प्रियाची गाठ पडते राहूल (सैफ अली खान) या बडय़ा घरच्या बिगडय़ा बेटय़ाशी, रोज नवनव्या पोरी घुमवणारा राहुल प्रियावर आशक होतो. प्रियाही त्याच्या रुबाबदार आणि इन्टेन्स भासणाऱया व्यक्तिमत्त्वावर भाळते. त्याच्या प्रेमाच्या भरवशावर आणि तरुणाईच्या वेडय़ा आवेगात ती त्याच्याशी विवाहपूर्व शरीरसंबंध येऊ देते.
या प्रेमप्रकरणानं भयानक मन:स्ताप भोगावे लागलेले प्रियाचे कुटुंबीयही, राहुल बधत नाही म्हटल्यावर, तिला गर्भपाताचाच सल्ला देतात. पण, आपण (एकतर्फी का असेना) निस्सीम प्रेमातूनच गर्भवती राहिलो आहोत, हे `पाप' नाही आणि जे घडलं त्यात जन्माला येणाऱया मुलाचा काही दोष नाही. त्याचा जन्मण्याचा जगण्याचा अधिकार का हिरावून घ्यायचा, या विचारानं प्रिया मूल जन्माला घालण्याचा निर्णय घेते.
या निर्णयातून संभवू शकणाऱया सामाजिक बेअब्रूला भिऊन प्रियाचे वडील (अनुपम खेर) तिला घराबाहेर काढतात. पण, काही दिवसांतच प्रियाच्या निर्णयातला निडर युक्तिवाद पटलेली तिची आई (फरिदा जलाल) आणि भावंडं त्यांचं मन वळवतात. ते प्रियाला पुन्हा घरात घेऊन येतात, ती कॉलेजलाही जाऊ लागते तेव्हा तिच्या त्या छोटय़ाशा शहरात हलकल्लोळ होतो.
स्त्राe- पुरुष शरीरसंबंधाला सामाजिक मंजुरीचा (सोशल सॅन्शंन) परवाना बंधनकारक मानणाऱया समाजाला हा धाडसी विचार पटवून द्यायचा, तर नायिकेचा विजय अत्यावश्यकच ठरतो. पण, तो इतक्या भाबडेपणानं घडवण्याची गरज होती का, असा प्रश्न पडतो सिनेमा पाहताना.
यात घरातून बाहेर काढल्यावर प्रियाला पूर्वी भेटलेल्या एका पारशी दाम्पत्याच्याच (देवेन वर्मा- डेझी इराणी) घरात आश्रय मिळण्याचा तसंच स्टेशनवर उभी असतानाच हृदपालट झालेले कुटुंबीय भेटण्याचा योगायोग आहे. राहुलनं लग्नाला नकार दिल्यावर दुविधेत पडलेल्या प्रियाला बाळकृष्णाच्या तसबिरीतून `माँ' अशी हाक ऐकू येण्याचा बटबटीतपणा आहे. कॉलेजमध्ये प्रियावर बेतलेलं हीन अभिरुचीचं नाटक आणि ते संपल्यावर प्रियानं संदेशवजा भाषण ठोकणं, हा या ठोकळेबाजपणाचा कळस आहे. आधी ते नाटक `एंजॉय' करणारे प्रियाच्या शहरातले नागरिक एका मिनिटात पालटतात, लगेच प्रियाच्या भाषणालाही टाळ्या वाजवतात, तिला कसलेच प्रश्न विचारत नहीत, हे पटण्याजोगं नाही. ते क्षणभर पटवून घेतलं तरी इतक्या सहजासहजी `प्रभावीत' होणाऱया समाजात प्रियाचा `संदेश' खऱया अर्थानं पोहोचतो- रुजतो का, हा प्रश्न उरतोच. आणि हाच प्रश्न व्यापक प्रमाणात या सिनेमाच्या प्रेक्षकवर्गालाही लागू होतो.
मुळात हा सगळा सिनेमा घडतो, तो या एका व्यक्तिरेखेमुळे. आणि हीच व्यक्तिरेखा सगळ्यात भुसभुशीत आहे. राहुल- प्रियाच्या `प्रकरणा'त राहुलचं वर्तन संदिग्ध (खरंतर प्रेमविव्हळ भासणारं) ठेवून त्यानं लग्नाला नकार देण्यातला `धक्का'गडद करण्याचा धोपटमार्ग लेखक- दिग्दर्शकांनी अनुसरला आहे. प्रियाला नाकारताना थंड- कठोर युक्तिवाद करणारा राहुल पुढे ती गरोदर अवस्थेत कॉलेजात येऊ लागल्यावर मात्र विरघळतो. तिच्या पुन्हा एकदा (आणि आता खरोखरीच) प्रेमात पडतो. हे सगळं कुणाही माणासाच्या संदर्भात घडूही शकतं. पण राहुल तशा स्वभावधाटणीचा माणूस आहे का, हे लेखक- दिग्दर्शकांनी जाणीवपूर्वक अस्पष्ट ठेवलंय.
शिवाय प्रियानं गरोदर राहण्यासंदर्भात जशी तिची एक भूमिका आहे तशीच राहुलचीही एक भूमिका आहे आणि ती प्रियाइतकीच `व्हॅलिड' आहे, हे सिनेमात ठाशीवपणे व्यक्त होत नाही, कारण तो या सिनेमाचा `नायक' नाही. तो प्रियाला `घुमवतोय' हे प्रियाला कळत नाही, हा तिचा दोष झाला. मुलींच्या बाबतीत इतक्या बदनाम मुलावर भरवसा ठेवण्याची चूक तीच करते. शिवाय निव्वळ शारीर ओढीतून घडणाऱया शरीरसंबंधातून पुढे काय घडू शकतं, याची कल्पनाच नसण्याइतकी प्रिया लहान नाही. अशा वेळी, अगदी नवथर वयातले तरुण- तरुणीही समंजपणे योग्य ती `खबरदारी' घेतात. ती घेण्याचं भान प्रिया ठेवत नाही, हाही तिचाच दोष. (राहुल ते ठेवत नाही, कारण तो काही त्यातून गरोदर राहण्याची शक्यता नाही. शिवाय त्याचं काही तिच्यावर प्रेम नाही.)
त्याऐवजी, गरोदर प्रियाला पाहिल्यावर त्याचा घाऊक हृदयपालट घडवून त्याला पूर्णपणे हास्यास्पद बनवून टाकतात.
शिवाय, प्रियाचा निर्णय कितीही धाडसी आणि बंडखोरीचा वाटला, तरी तिच्याकडे टणकपणा आणि मनोबल आहे. त्याचबरोबर ती ज्या सामाजिक आर्थिक स्तरात जगते, तिथे तिला एकटीला मुलाच्या पालनपोषणाची जबाबदारी पेलण्याइतक्या आर्थिक सुस्थितीची संधी आहे, हे विसरता येत नाही.
(महाराष्ट्र टाइम्स)
No comments:
Post a Comment